इजरायल र इरानबीचको ताजा भिडन्तले शुक्रबार विश्व बजारमा ठुलो हलचल ल्याएको छ। विशेषगरी कच्चा तेलको मूल्य एकाएक बढेपछि विश्लेषकहरू सन् २०२२ मा रुस–युक्रेन युद्धपछि देखिएको ऊर्जा संकट दोहोरिन सक्ने भन्दै चिन्तित देखिएका छन्।

एकैदिनमा ब्रेन्ट क्रुडको मूल्य १० प्रतिशतले उछालिएर करिब ७५ डलर प्रति ब्यारेल पुगेको छ। यद्यपि यो मूल्य अझै अघिल्लो वर्षको तुलनामा केही कम र सन् २०२२ को उच्च विन्दु १३० डलरभन्दा निकै तल छ।

विशेषज्ञहरूका अनुसार तेलको मूल्य १० डलरले बढ्दा पेट्रोलको मूल्यमा करिब ७ पेंस प्रति लिटरको वृद्धि हुने गर्छ। यस्तै, ग्यासको मूल्य पनि बढ्दै गएकाले यसको असर उपभोक्ताले छिट्टै दैनिक खर्चमा अनुभव गर्नेछन्।

तेलको मूल्यवृद्धि केवल इन्धनमा मात्र सीमित नरही खाद्यान्न, यातायात, उद्योग, निर्माण, र कृषि क्षेत्रसम्म असर गर्ने सम्भावना छ। कृषिमा प्रयोग हुने मेसिन, ढुवानी, प्रशोधन र प्याकेजिङ जस्ता पक्षमा खर्च बढ्नसक्छ।

एनर्जी एस्पेक्ट्सका प्रमुख विश्लेषक रिचर्ड ब्रोंजका अनुसार इरानको दक्षिणी तटस्थित होरमुज जलडमरूमध्य सबैभन्दा संवेदनशील क्षेत्र हो, जहाँबाट विश्वको लगभग पाँचौं भाग कच्चा तेल ढुवानी हुन्छ। त्यहाँ कुनै पनि अवरोधले आपूर्ति संकट निम्त्याएर मूल्य झनै चुल्याउन सक्छ।

यद्यपि, धेरै विश्लेषकले यस संकटलाई सन् २०२२ को जति गम्भीर नहुने सम्भावना पनि देखेका छन्। विश्व अर्थतन्त्र अहिले केही मन्द छ र साउदी अरेबिया जस्ता मुलुकसँग आपूर्ति बढाउने सम्भावना खुला छ।

तर एलियान्ज कम्पनीका प्रमुख सल्लाहकार मोहम्मद एल–एरियनले यो संकट विश्व आर्थिक प्रणालीका लागि गलत समयमा आएको बताउँदै दीर्घकालीन असर पर्ने चेतावनी दिएका छन्। तेलको मूल्य १०० डलरभन्दा माथि पुग्दा मुद्रास्फीति एक प्रतिशतसम्म बढ्न सक्ने र त्यसले केन्द्रीय बैंकहरूलाई ब्याजदर घटाउन गाह्रो पर्ने स्थिति आउन सक्छ।

यद्यपि, कैपिटल इकोनोमिक्सका विश्लेषक डेविड अक्सलीका अनुसार यस्तो अवस्था आउन धेरै सम्भावना छैन। “मध्यपूर्वमा तनाव नयाँ कुरा होइन, सम्भवतः केही दिनमै यो संकट शान्त हुनेछ,” उनको भनाइ छ।

हालैको द्वन्द्वको असर पेट्रोलियम पदार्थको मूल्यमा मात्र सीमित नहुनसक्ने, उत्पादन लागत, यातायात खर्च र दैनिक उपभोग्य वस्तुहरूको मूल्यमा पनि प्रभाव पार्ने विश्लेषण गरिएको छ।

यदि होरमुज जलडमरूमध्यजस्तो संवेदनशील मार्गमा ढुवानी रोकिने अवस्था आयो भने विश्वको करिब २० प्रतिशत तेल आपूर्तिमा असर पुग्नेछ, जसले मूल्यवृद्धि र आपूर्ति संकट निम्त्याउन सक्छ।

त्यसैले इजरायल–इरान संघर्ष केवल सैन्य द्वन्द्व मात्र नभएर विश्वव्यापी आर्थिक अस्थिरता ल्याउने कारक बन्नसक्ने चेतावनी विश्लेषकहरूले दिएका छन्।